Materiały do nauki

SZKOŁY NARODOWE W OKRESIE ROMANTYZMU

ROSYJSKA SZKOŁA NARODOWA

Ojciec rosyjskiej szkoły narodowej:

Michaił Glinka - wiadomości ogólne
Michaił Glinka - wiadomości ze stroni NIFC

Potężna Gromadka

Aleksander Borodin

Modest Musorgski

Mikołaj Rimski-Korsakow

Milij Bałakiriew - wiadomości ogólne

(Milij Bałakiriew - wiadomości ze strony NIFC)

Cezar Cui - wiadomości ogólne

(Cezar Cui - wiadomości ze strony NIFC)

Muzyka

Michaił Glinka

·        "Symfonia na dwa tematy rosyjskie d-moll"

Michaił Glinka

·        "Nokturn f-moll"

Milij Bałakiriew

·        "Suita na fragmentach muzyki Chopina" - fragment

Aleksander Borodin

·        opera "Kniaź Igor" - fragment "Tańce połowieckie"

Aleksander Borodin

·        obraz muzyczny "W stepach Azji Środkowej" - utwór
o     obraz muzyczny "W stepach Azji Środkowej" - wiadomości

Mikołaj Rimski-Korsakow

·        Suita symfoniczna "Szeherezada"

Obrazy muzyczne suity symfonicznej nawiązują do "Baśni z Tysiąca i jednej nocy", jednak nie przedstawiają żadnej z opowieści tego zbioru. Najważniejsza od strony muzycznej jest prezentacja dwóch głównych tematów:

- ornamentalnego i, orientalnego tematu Szeherezady, zagranego po raz pierwszy przez skrzypce.

- gwałtownego i groźnego tematu Sułtana, zaprezentowanego przez orkiestrę.

Z biegiem utworu, w kolejnych jego częściach temat Szeherezady jest coraz pewniejszy i zaczyna górować nad tematem Sułtana, który w końcowej fazie utworu blednie i łagodnieje. W ten sposób kompozytor w mistrzowski sposób, przy użyciu świetnej instrumentacji, ukazał przemianę złego Sułtana i mądrość Szeherezady. Utwór należy do kręgu muzyki programowej.

1) Morze i okręt Sindbada

2) Opowieść o księciu kalenderze

3) Młody książę i młoda księżniczka

4) Święto w Bagdadzie. Morze. Okręt rozbija się na skale na której wznosi się posąg żelaznego jeźdźca

Mikołaj Rimski-Korsakow

·         opera "Bajka o carze Sałtanie" -fragment "Lot trzmiela"

Mikołaj Rimski-Korsakow

·        "Kaprys hiszpański" - utwór

"Kaprys hiszpański" - wiadomości

Modest Musorgski

·        opera "Borys Godunow" - fragment (koronacja)

"Borys Godunow" to jedno z dzieł muzycznych o szczególnym znaczeniu dla historii muzyki, w szczególności zaś dla muzyki rosyjskiej i w twórczości samego Musorgskiego. Jest to dzieło oparte na poemacie Puszkina. Musorgski stworzył 7 scen operowych malujących wyraziście tragedię rosyjskiego ludu oraz polityczną anarchię. Na tym tle zarysowuje się osobisty dramat cara Borysa.

W pierwszej wersji kolejne sceny były luźno powiązane. Zarzucano też operze brak wyrazistej roli kobiecej. Natomiast pod względem muzycznym opera była tak nowatorska i nietypowa, a "rewolucyjny" charakter libretta sprawił, że władze Carskiej Opery nie chciały wystawiać "Borysa Godunowa".

Jednak Musorgski w ciągu dwóch lat opracował nową wersję, tym razem 4-aktową. Dodał w niej tzw. "polski wątek" ukazujący fałszywego Dymitra na dworze wojewody Mniszcha oraz partię kobiecą w osobie Maryny. W tym kształcie opera została owacyjnie przyjęta i na stałe wpisała się w repertuar oper rosyjskich i nie tylko.

Źródło: Przewodnik Operowy Józef Kański, PWM 1997

Modest Musorgski

·        "Obrazki z wystawy" - pierwowzór fortepianowy

Promenada 0'35

Gnom 1'47

Promenada 4'15

Stary zamek 5'05

Promenada 10'16

Kłótnia dzieci 10'40

Bydło 11'40

Promenada 14'40

Taniec kurcząt w skorupkach 15'14

Samuel Goldberg i Szmul 16'26

Promenada 18'52

Plac Targowy Limoges 19'47

Katakumby 21'10

Z umarłymi w języku umarłych 22'57

Chatka na kurzej stopce 25'38

Wielka Brama Kijowska 29'00

"Obrazki z wystawy" napisał Musorgski po stracie drogiego przyjaciela Wiktora Hartmana - rysownika, architekta i projektanta. W rok po śmierci Hartmana w Petersburgu została zorganizowana wystawa szkiców, projektów i akwarel artysty. Musorgski wielokrotnie oglądał wystawę i tak zrodził się pomysł najsłynniejszego chyba dzieła światowego zainspirowanego konkretnymi obrazami.

Pięciokrotnie przedstawiona promenada - przechadzka jest muzycznym autoportretem kompozytora kroczącego w zadumie przez wystawę. Kolejne obrazki w barwny sposób oddają nastrój oryginalnych dzieł malarskich o tym samym tytule.

Modest Musorgski

·        "Obrazki z wystawy"  wwersji orkiestrowej

W 1922 Maurice Ravel zinstrumentował "Obrazki z wystawy" i w tym kształcie są one wykonywane na salach koncertowych.

Modest Musorgski

·        poemat symfoniczny "Noc na łysej górze"

Jest to muzyczna fantazja o nocy pełnej ludowych wierzeń o czarownicach, diabłach, duchach; które na dźwięk dzwonu kościelnego rozpraszają się i nikną. Jest to utwór, który Musorgski pozostawił w formie niedokończonej - a właściwie szkicowej. Kompozytorem, który zainspirowany szczątkowymi owymi notatkami ukończył dzieło jest Mikołaj Rimski-Korsakow.

Modest Musorgski

·        cykl pieśni "W izbie dziecięcej"

Wiadomości na podstawie książki: T.Malecka "Słowo, obraz i dźwięk w twórczości Modesta Musorgskiego"

Świat dziecka zajmuje szczególne miejsce w twórczości Modesta Musorgskiego. Pieśni "W izbie dziecięcej" są przepięknymi miniaturami muzycznymi, których dziecko jest głównym bohaterem. Pieśni są właściwie monologami dziecięcymi. Teksty napisał sam kompozytor.

Są one oczywiście w języku rosyjskim, dlatego poniżej umieszczamy krótkie opisy pt: "O czym pieśń opowiada".

Dziecko ma swoje kłopoty, przygody i problemy z którymi chce sobie w jakiś sposób poradzić. Niestety - jak to dziecko - często nie dopuszcza dorosłego do głosu - prowadząc rozmowę kierując się emocjami. Nierzadko kończy się to płaczem, złością, czy bezradnością.

Z nianią: 0'30

Dziecko prosi nianię o bajkę: najpierw " o strasznym dziadu", później o zabawną "o królu i królowej". Widać słyszało ją już wiele razy - bo właściwie samo ją opowiada, przerywając co chwilę niani. Słowa dziecka są często urywkami zdań - są o momentach, które dziecko najlepiej pamięta i które mu się najbardziej podobają.

W kącie: 2'28

Bohaterami pieśni są: Michaś, Niania i kot. Zdenerwowana Niania stawia Michasia do kąta za psoty. Michaś oczywiście uważa, że jest niesłusznie ukarany, bo to kot, a nie on zaplątał kłębek z włóczką.

Żuk: 4'12

Chłopczyk w tej pieśni opowiada o swojej przygodzie, gdy napotkał na drodze żuka. Według relacji chłopca - zderzył on się z owadem. Początkowo bał się żuka, a po chwili już zamartwiał się, czy jednak żukowi nic się nie stało. Na końcu pieśni - prosi nianię o wyjaśnienie - co się tak naprawdę stało z żukiem.

Z lalą: 6'38

Dziewczynka usypia lalkę swym śpiewem. Opowiada jej bajki: "o starym dziadu", "o burym wilku", "o ciemnym borze". Jednak nie te bajki usypiają lalę, ale kolejna "o dziwnej, wiecznie zielonej wyspie, na której ptaki śpiewają dzień noc"

Przed zaśnięciem: 8'30

Pieśń ta jest modlitwą dziecka przed zaśnięciem. W momencie kiedy dziewczynka zapomina słów pacierza - zwraca się do niani o pomoc. Dziewczynka ucieka od wyuczonych regułek - modli się po swojemu, wylicza swoich krewnych. Gdy śpiąca zapomina obowiązkowych słów, których niania uczy: "Boże zmiłuj się nad nami" zostaje zbesztana przez opiekunkę. Na koniec dziewczynka powtarza za nianią, pytając: "czy dobrze?"

Kot Bartek: 10'36

Kot chciał wyciągnąć ptaszka (gila) z klatki. Dziewczynka, chcąc ratować gila uderzyła się o klatkę. Płacząc z bólu - opowiada mamie swoją przygodę.

Jazda na kiju: 12'31

Pieśń opowiada o chłopczyku bawiącym się w jazdę konną. Do tego celu używa drewnianego kija. Słychać odgłosy tętniących kopyt. Nagle chłopczyk upada, płacze. Pociesza go mama. Gdy ból ustąpił chłopiec wraca do szalonej jazdy.